ตตฺถ ‘‘จกฺขุํ อนิจฺจ’’นฺติ ปุฏฺเฐน – ‘‘อาม อนิจฺจ’’นฺติ เอกํเสเนว พฺยากาตพฺพํ ฯ เอส นโย โสตาทีสุฯ อยํ เอกํสพฺยากรณีโย ปญฺโหฯ ‘‘อนิจฺจํ นาม จกฺขุ’’นฺติ ปุฏฺเฐน – ‘‘น จกฺขุเมว, โสตมฺปิ อนิจฺจํ ฆานมฺปิ อนิจฺจ’’นฺติ เอวํ วิภชิตฺวา พฺยากาตพฺพํฯ อยํ วิภชฺชพฺยากรณีโย ปญฺโหฯ ‘‘ยถา จกฺขุ ตถา โสตํ, ยถา โสตํ ตถา จกฺขุ’’นฺติ ปุฏฺเฐน ‘‘เกนฏฺเฐน ปุจฺฉสี’’ติ ปฏิปุจฺฉิตฺวา ‘‘ทสฺสนฏฺเฐน ปุจฺฉามี’’ติ วุตฺเต ‘‘น หี’’ติ พฺยากาตพฺพํ, ‘‘อนิจฺจฏฺเฐน ปุจฺฉามี’’ติ วุตฺเต อามาติ พฺยากาตพฺพํฯ อยํ ปฏิปุจฺฉาพฺยากรณีโย ปญฺโหฯ ‘‘ตํ ชีวํ ตํ สรีร’’นฺติอาทีนิ ปุฏฺเฐน ปน ‘‘อพฺยากตเมตํ ภควตา’’ติ ฐเปตพฺโพ, เอส ปญฺโห น พฺยากาตพฺโพฯ อยํ ฐปนีโย ปญฺโหฯ อิติ เตนากาเรน ปญฺเห สมฺปตฺเต อิมานิ จตฺตาริ ปญฺหพฺยากรณานิ ปมาณํฯ อิเมสํ วเสน โส ปญฺโห พฺยากาตพฺโพฯ

สุตฺตาทีสุ ปน สุตฺตํ นาม ติสฺโส สงฺคีติโย อารูฬฺหานิ ตีณิ ปิฏกานิฯ สุตฺตานุโลมํ นาม อนุโลมกปฺปิยํฯ อาจริยวาโท นาม อฏฺฐกถาฯ อตฺตโนมติ นาม นยคฺคาเหน อนุพุทฺธิยา อตฺตโน ปฏิภานํฯ ตตฺถ สุตฺตํ อปฺปฏิพาหิยํ, ตํ ปฏิพาหนฺเตน พุทฺโธว ปฏิพาหิโต โหติฯ อนุโลมกปฺปิยํ ปน สุตฺเตน สเมนฺตเมว คเหตพฺพํ, น อิตรํฯ อาจริยวาโทปิ สุตฺเตน สเมนฺโตเยว คเหตพฺโพ, น อิตโรฯ อตฺตโนมติ ปน สพฺพทุพฺพลา, สาปิ สุตฺเตน สเมนฺตาเยว คเหตพฺพา, น อิตราฯ ปญฺจสติกา, สตฺตสติกา, สหสฺสิกาติ อิมา ปน ติสฺโส สงฺคีติโยฯ สุตฺตมฺปิ ตาสุ อาคตเมว ปมาณํ, อิตรํ คารยฺหสุตฺตํ น คเหตพฺพํฯ ตตฺถ โอตรนฺตานิปิ หิ ปทพฺยญฺชนานิ น เจว สุตฺเต โอตรนฺติ, น จ วินเย สนฺทิสฺสนฺตีติ เวทิตพฺพานิฯ

กมฺมารปุตฺตจุนฺทวตฺถุวณฺณนา

[189] กมฺมารปุตฺตสฺสาติ สุวณฺณการปุตฺตสฺสฯ โส กิร อฑฺโฒ มหากุฏุมฺพิโก ภควโต ปฐมทสฺสเนเนว โสตาปนฺโน หุตฺวา อตฺตโน อมฺพวเน วิหารํ การาเปตฺวา นิยฺยาเตสิฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘อมฺพวเน’’ติฯ

สูกรมทฺทวนฺติ นาติตรุณสฺส นาติชิณฺณสฺส เอกเชฏฺฐกสูกรสฺส ปวตฺตมํสํฯ